Antalya’da yaşayan Alevi gençlerden Kızıldeli Ocağı Yol Hizmetkârı Mustafa Sazcı, Antalya’da unutulmaya yüz tutmuş Alevi-Bektaşi Tekke, türbe ve ziyaretlerini yazdı.
Antalya’nın, Alevi-Bektaşi nüfusunun yoğun olarak yaşadığı kentlerden biri olduğunu hatırlatan Mustafa Sazcı, “Tahtacı, Abdal ve Bektaşi süreklerinin bir arada olduğu bu ilimizde yine bu süreklerin sahip çıkarak bugünlere kadar getirdiği birçok türbe ve ziyaretin olduğunu görürüz. Ancak şunun altına çizmek gerek ki bugün bu türbelerin bazılarının varlığından bile haberdar olmadığımızı söylersek haksızlık etmiş olmayız” dedi.
Sazcı, dergah, türbe ve ziyaretlere sahip çıkılması için Alevi örgütlerine çağrıda bulundu.
Sazcı, incelediği türbelerde vardığı sonuçları, gözlemlerini maddeler halinde şöyle ifade etti.
1- Alevi nüfusu hakkında Devlet Kurumunun verileri kullanılarak yapılan 11 milyon-16 milyon belirlemesi gerçeği yansıtmamaktadır. Anadolu’nun her bir bölgesinde farklı politikalarla, baskı, zulüm ve katliamla bölge insanını Alevi kimliğinden uzaklaştıran egemenler tüm bunlara rağmen halkın genetiğine işlemiş Alevi kültürel kodlarını yok edememiştir. Yani bugün tüm bu türbelerin olduğu bölgelerdeki gözlemlerim şunu gösteriyor ki, bu halk Alevi kimliğini yitirse de bir Alevi gibi düşünmeye, inanmaya devam ediyor.
2- Hace Bektaş ile ilişkili Horasan Erenlerinden Antalya’ya gelenler sadece Abdal Musa ve tekkesinde hizmet yürüten dervişleri değildir. Doğu ve Batı Antalya’da Horasan Erenlerinden olduğu söylenen bir çok eren bulunmaktadır.
3-İsmine Kızılbaş, Işık Taifesi, Bektaşi, Tahtacı, Abdal, Torlak ne derseniz deyin Anadolu Alevileri, bu toprakların öz evlatlarıdır. Antalya özelinde incelediğimizde görüyoruz ki Alevilik bu coğrafyanın her tarafında yaşanmakta, Şehir Merkezi dahil olmak üzere birçok ilçede ve bu ilçelere bağlı dağlarda, tepelerde, mağaralarda ve bu toprakların her karışında Aleviliğe, Alevilere dair bir iz taşımaktadır.
4- Bu dergâhlarda ve bulunduğu köylerde ve mahallelerde yapılan camiiler, Hace Bektaş Dergâhına yapılan camii ile aynı döneme denk gelmektedir.
5- Kureyş Baba’ya ait olduğu bilinen ve halkın da belirttiği üzere Horasan erenlerinden bir “seyyid”e ait olduğu söylenen Korkuteli’nde bulunan türbe Baba Kureyş’in, gezgin dervişlerden olma ihtimalini gözden geçirmemizde yarar olduğunu göstermektedir. Bu sayede son süreçte “Rêya Heq” süreğini “Dersim”e özgün farklı bir inanç ve Baba Kureyş’i, Düzgün Baba’yı da bu inancın diğer erenlerden bağımsız önderleri olarak tanımlayanların tezlerini çürütmüş oluruz.
6- Alevilik ile aynı köklerden beslenmiş ve tarihsel süreç içerisinde Aleviliğin içinde erimiş ( olumsuz manada söylemiyorum) Ahîlere ait birçok Alevi- Bektaşi türbesi maalesef ki Alevi kimliğinden uzaklaştırılmış, bunun yanı sıra yine Hace Bektaş Dergâhına yapıldığı dönemlerde buraya da camii inşa edilmiştir.
7-Müteşerri İslam, tüm baskılarına rağmen Alevilerin doğa tapınımını, ziyaret kültürünü, doğanın bir parçası olduğunu hatırlatan ve doğayı kutsayan felsefesini yok edememiştir. İnsanlar hâlâ bu türbe ve ziyaretlerin çevresinde hiçbir canlıya zarar vermemektedir.
8-Türbelerin ve ziyaretlerin çevresinde bulunan bu yerlere gelen kişiler buraların Alevi-Bektaşi ziyaret ve türbesi olduğunu bilmekte ve hatta bazıları da kendilerinin de eskiden Alevi olduklarını söylemektedir.
Mustafa Sazcı, söz konusu tekkeleri, türbeleri ve ziyaretlerin listesini de şöyle kaydetti:
ALANYA:
1-Köklem Dede (Büklüm Dede): Türkler’de, Horasan’dan gelen yedi erenden biri olduğu rivayet ediliyor.
2-Çomaklı Dede: Horasan’dan gelen 7 erenden biri.
3-Pelit Evliyası (Musa Dede): Horasan’dan gelen yedi erenden biri.
4-Pirce Alaaddin Türbesi: Pir Sinan’ın abisi, Şıhlar Köyü
5-Tepecik Evliyası- Koç Davut Baba (Sapadere Köyü- Söğüt yolu üstü)
6-Sitti Zeynep Ana: Horasan’dan gelen yedi erenden biri, Alanya kalesii)
7- Sultan Kadın: Gündoğmuş Kuzeyi, Geyik Dağı zirvesi.
8-Dursun Dede: Horasan’dan gelen 7 erenden biri- Yukarı mahalle, İbradı)
9- Hasan Dede Türbesi: Alanya-Şekerhane Mahallesi
10- Akbaba Yatırı: (İskele Caddesi- Şu an bulunduğu yerde yok)
11-Ardıç Dede Türbesi: Değirmendere mah.
12- Beyobası Dedesi: Beyobası Mahallesi, Horasan Erenlerinden
13-Musa Dede: Deretürbelinas mah.- Bektaş Çeşmesi denen mağarada
AKSEKİ:
14-Cemerler Evliyası: Cemerler Mahallesi.
15-Emir Dede ve Genç Abdal (Güvenç Abdal) Türbesi: Emiraşıklar mahallesinde, köy halkı Alevi olduklarının bilincinde.
16-Hacetgani Mezarlığı: Horasan’lı 14 erene ait mezar.
17- Sarı Abbaslar Evliyası: Emir Dede ve Genç Abdal’ın ilk uğrak yeri- Emiraşıklar’da nazargah)
18-Sarı Haliller Evliyası: Sarı Haliller mah.- Hacetgani evliyaları ile bağlantılı oldukları bilinir.
19-Hacı Doğrul: Menkıbe’de Hace Bektaş-ı “doğan” donunda karşılayan Rum Abdallarından bir eren. Yarpuz Beldesi
MURATPAŞA:
20-Ahi Yusuf Türbesi: Kaleiçi, Ahi Evren’in oğlu olduğu söylenmekte.
21-Ahi Kızı Türbesi: Kaleiçi, Ahi Yusuf’un kızı olduğu söylenmekte.
22-Bayraktar Baba Türbesi: Kaleiçinde tekkesi olan Bektaşi Babası Bayraktar Baba Sultan’ın mezarı restorayon sürecinde Kalenin girişinden sökülüp, kemikleri ve mezar taşı ile birlikte çaprazında bulunan camiinin bilinmeyen bir yerine gömülmüştür. Bu da tıpkı Kaleiçindeki diğer dergahlar gibi Alevi-Bektaşiliği yok etmek isteyen zihniyetin bir pratiğidir.
22-Bayraktar Baba Türbesi: Kaleiçinde tekkesi olan Bektaşi Babası Bayraktar Baba Sultan’ın mezarı restorayon sürecinde Kalenin girişinden söküldüp, kemikleri ve mezar taşı ile birlikte çaprazında bulunan camiinin bilinmeyen bir yerine gömülmüştür. Bu da tıpkı Kaleiçindeki diğer dergahlar gibi Alevi-Bektaşiliği yok etmek isteyen zihniyetin bir pratiğidir.
23-Frenk Baba: Bektaşi Babasıdır. Kaynaklarda kale içinde olduğu ssöylensede nerede medfun olduğu bilinmemektedir.
24- Ahi Evran: Ahi Evren’e ait bir türbenin varlığı rivayet edilse de öyle bir yer şu an yoktur, daha doğru tabirler yok edilmiştir.
25- Ambarlı Baba: Kaleiçi’nde olduğu rivayet edilen Alevi Pir’i, ancak medfun olduğu yer bilinmemekte.
26-Aşık Doğan Dede: Andızlı mezarlığı karşısında ve Markantalya’nın arkasında.
27-Bektaş Murtaza Dede: Horasan’lı Himmetçi Ali Baba’nın evlatlarında Karayağmurlu Ocağı dedesi. Eski mezar taşındaki yazan bilginin tercümesi şöyle: “Merhum Horasan Evlatlarından Hanife Oğlu Bektaş Dede Murtaza Molla.”
SERİK:
28-Pir Bali Baba Tekkesi: Tekke Köyü
ELMALI:
29-Abdal Musa: Tekke Köyü
30-Çoban Dede: Camiatik mah., Eğrekler sok.
31-İshak Dede: Kapmescit, İshak Dede mah.
32-Haydar Baba: İplik Pazarı, Kütükcami cad.
33-Debbağ Baba: Derici olduğu için Debbağ denmiştir, günümüzde ise Tabak Baba olarak anılır. İplik Pazarı- baharlar sok.
34-Baltası Gedik Türbesi: Abdal Musa’nın kardeşi olduğu rivayet edilir.
35-İlla Baba Türbesi: Çalpınar Köyü
36-Ahi Baba Türbesi:
KORKUTELİ:
37-Yaren Dede: Atatürk Ormanı Parkı arkası
38-Kureyş Baba: Gümüşlü Köyü
39-Kurt Baba: İmrahor mahallesi karşısı.
40-AliFahreddin-i Kebir: Büyükköy (Bektaşi köyü)
41-AliFahreddin-i Sağir: Küçükköy
FİNİKE:
42- Kafi Baba Tekkesi: Yuvalı
43-Hasan Baba: Yuvali, tekkenin yanı
44- Bedir Baba: Tekkenin yanındaki Lmyra Antik Kenti içinde
ISPARTA:
45-Veli Baba Türbesi: Senirkent
46-Ahi Şemseddin Tekkesi: Uluborlu
